Lata NPF 2007 - 2013 będą okresem niezwykle intensywnego rozwoju budownictwa na obszarach wiejskich. W każdej wsi realizowanych będzie co roku po kilka inwestycji z funduszy unijnych, a w każdej gminie po kilkadziesiąt.
Zgodnie z zasadami polityki strukturalnej będą one oznaczone symbolicznymi tablicami informacyjnymi. Za dwa trzy lata ukaże się więc naocznie pełen obraz (niebieski) pomocy unijnej dla rozwoju i modernizacji Polski, polskich obszarów wiejskich.
O tym rozmachu budownictwa decydować będzie nakładające się działanie kilku programów operacyjnych (PO), finansowanych ze wszystkich głównych funduszy strukturalnych.
W okresie NPF kontynuowany będzie przede wszystkim rozwój infrastruktury technicznej wsi, zapoczątkowany kilkanaście lat temu funduszem przedakcesyjnym Phare, bilateralnymi funduszami pomocowymi zasilającymi fundacje, pożyczką BŚ ASAL, funduszami SAPARD, a następnie - od 2004 roku i do 2008 roku - funduszami strukturalnymi.
Dzięki pomocowym funduszom zagranicznym w ostatnich kilkunastu latach, powiększanym o środki publiczne budżetu państwa, samorządów i funduszy specjalnych, Polska dokonała wielkiego kroku w rozbudowie podstawowych urządzeń infrastruktury technicznej wsi: dróg, wodociągów, modernizacji sieci elektryfikacji, telefonizacji, składowisk odpadów, oczyszczalni ścieków, a w ostatnich latach także kanalizacji. Ciągle jednak stan infrastruktury wsi w Polsce daleko odbiega od poziomu UE. Dlatego dalsza pomoc Unii w rozwoju i modernizacji infrastruktury na obszarach wiejskich, a zwłaszcza kanalizacji, dróg ogólnych i dojazdowych do pól, a także poprawy jakości wody dla celów bytowych i produkcyjnych, pozostaje jednym z ważnych celów programów i funduszy strukturalnych.
Projekty tego typu finansowane będą przede wszystkim z EFRR, z Funduszu Spójności i z nowego EFR ROW. Nakłady łączne na infrastrukturę wiejską szacować można na 6 - 8 mld euro. Będą dodatkowo sprzyjać tym procesom większe dochody rolników, pochodne podwojenia dopłat bezpośrednich. Wiele wskazuje na to, że do 2013 roku podstawowe potrzeby wsi w zakresie infrastruktury wsi zostaną zaspokojone, że warunki życiowe na obszarach wiejskich oraz produkcji rolnej - istotne dla jakości żywności - zbliżą się do stanu i standardów w innych krajach UE. Spełniał się będzie dzięki temu podstawowy warunek rozwoju przedsiębiorczości pozarolniczej i zatrudnienia pozarolniczego na wsi. Ile polska wieś realnie skorzysta na obecnym zwielokrotnieniu oferowanej unijnej pomocy strukturalnej na cele infrastrukturalne będzie zależało od tego jak te potrzeby zostaną uwzględnione w Programach Operacyjnych rozwoju regionalnego (RPO), w PO IŚ, w PROW i w PRPW, jaka będzie sprawność gmin w wykorzystywaniu funduszy pomocowych.
Drugim sprawcą rozległego frontu budowlanego będzie rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich: MŚP różnych branż (kilkadziesiąt tysięcy obiektów), finansowany z EFRR oraz zakładów przemysłu rolno spożywczego, którego rozbudowa i modernizacja (około 3 tysięcy firm) będzie finansowana z EFR ROW. Dzięki tym funduszom powstanie także na wsi kilkadziesiąt tysięcy mikro przedsiębiorstw. Można szacować nakłady w zakresie rozwoju przedsiębiorczości na 2 -3 mld euro.
Trzecią grupę nowych inwestycji budowlanych będą stanowiły obiekty komunalne i inne użyteczności publicznej: usług komunalnych, ośrodków szkoleniowych, centrów sportowo rekreacyjnych i turystycznych, szkół i obiektów socjalnych. Ich sieć dopełni kilkadziesiąt tysięcy rozbudowanych i zmodernizowanych gospodarstw agroturystycznych. Będzie to po kilka inwestycji w każdej gminie, o wartości od kilkudziesięciu tysięcy euro do kilku (kilkunastu) mln. euro. Część tych projektów realizowana będzie w ramach programów rewitalizacji obszarów wiejskich.
Coraz częściej pojawiać się zaczną obiekty realizowane na zasadach PPP.
Łącznie przeznaczonych będzie na te cele kilka mld euro. Dokładniejszy szacunek jest dzisiaj niemożliwy. Wszystkie tego typu obiekty dofinansowane będą co najmniej w połowie z kilku źródeł: EFRR, FS, EFR ROW.
Trzeba wreszcie wskazać na sto kilkadziesiąt tysięcy nowych obiektów budowanych w gospodarstwach rolnych: ferm, obór, stajni, lokalnych oczyszczalni ścieków czy magazynów, które dofinansowane będą z EFR ROW.
Wszystkie te rodzaje inwestycji, ich skala i lokalizacja, to wielka szansa dla firm budowlanych, zwłaszcza MŚP. Co najmniej kilka tysięcy tych firm może skorzystać z dofinansowania na rozwój i modernizacje z funduszy unijnych, stać się ich beneficjentami, chociaż główna korzyść firm to wejście na wielki lokalny rynek robót i usług na obszarach wiejskich.
Programy szkolenia kadr, finansowane z Funduszu Społecznego, dopełnią skalę i wartość pomocy dla obszarów wiejskich i firm działających na tych obszarach.
Zmiany w Programach Operacyjnych
Istota problemu polega na tym, że główne potrzeby inwestycyjne wsi nie będą w latach 2007 - 2013 realizowane i finansowane - jak dotychczas - z wydzielonych programów i funduszy rolnych, a dokonają się w ramach kilku PO.
Inwestycje na obszarach wiejskich rozwijane będą zatem w ramach następujących PO:
16 Regionalnych PO. Programu Rozwoju Polski Wschodniej. Programu Operacyjnego Rozwoju Obszarów Wiejskich. Konkurencyjna Gospodarka. Kapitał Ludzki. Europejska Współpraca Terytorialna. Oczywiście najważniejsze będą projekty RPO i PROW. Zakres tych przedsięwzięć i delimitacja funduszy na różne cele i regiony ciągle są ustalane, w toku uzgodnień i porozumień programowych MRR, MRiRW i samorządów wojewódzkich, a przede wszystkim w toku projektowania regionalnych programów rozwoju, PROW i PRPW. Ponadto są przedmiotem obecnych konsultacji z Komisją Europejską. Także przypisywane im wartości finansowe na poszczególne priorytety programowe (PO).
Każdy z tych programów kieruje się odrębnymi zasadami pomocy, zarządzania, dofinansowania, składania wniosków, audytu i kontroli oraz rozliczeń finansowych. Każdy z PO ma ustanowioną Instytucję Zarządzającą, Pośredniczącą/ Wdrażającą. Regulacje prawne i wykonawcze w tym przedmiocie liczyć będą ponad dwa tysiące stron. Są one w toku opracowywania i zatwierdzania. Wszystkie będą gotowe do końca roku 2007.
Waga programowania i planowania przestrzennego
Możliwa skala realnego inwestowania z funduszy publicznych, wielka liczba inwestycji w każdej gminie, wymaga uznania planowania przestrzennego i programowania perspektywicznego, w tym i wieloletniego budżetowania, za najważniejszy obowiązek samorządu. Od jakości tej pracy, od sprawności decyzyjnej odpowiednich służb gminy i powiatu, zależeć będzie w połowie skala wykorzystanych funduszy pomocowych przez gminę i przez indywidualnych beneficjentów: rolników, przedsiębiorców i innych mieszkańców wsi. O wadze tej pracy świadczy to, że 3/4 wszystkich inwestycji w gminach będzie realizowanych z udziałem funduszy unijnych. Od tej pracy zależy, czy gmina podwoi oferowane jej możliwości pomocy finansowej, czy wykorzysta je w połowie.
Obowiązki beneficjentów
Aktywne, pełne i sprawne uczestniczenie w tych programach wymaga od samorządów i firm opanowania wiedzy w tym zakresie przez kadry kierownicze oraz zatrudnienia (skompletowania) wyspecjalizowanych zespołów pracowników. Także nawiązania współpracy ze sprawdzonymi firmami konsultingowymi, z doradcami bankowymi, czy ekspertami fundacji lokalnych.
Rolnicy powinni korzystać ze specjalnych funduszy unijnych na doradztwo, po to aby przygotować dobre projekty.
Pilne jest kreowanie grup inicjatywnych LEADERa , Gminnych Centrów Informacji, centrów przedsiębiorczości, lokalnych funduszy poręczeniowych i wielu podobnych instytucji. Bez nich gminy, jako urzędy, nie zagospodarują - w trudnych procedurach wykorzystywania funduszy unijnych - stawianych im do dyspozycji wielkich pomocowych funduszy publicznych.
Autor: Marian Brzóska (artykuł zaczęrpnięty został z Portalu Rolniczego - SILKA dla Rolnictwa)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz